Op de middelbare school kocht je een agenda, in mijn geval elk jaar een Ryam. Die agenda stond tussen de weekplanners met lesuren door vol met full colour foto’s van voornamelijk popartiesten die in dat jaar heel populair waren. En vervolgens ging je dus stickeren. Want als jij een hardrockfan was, dan gingen er passende stickers over die vreselijke artiesten als Michael Jackson en Madonna. Maar als jij een disco- of soulfan was dan gingen er juist mooie stickers over die vreselijke hardrockgroepen als Kiss en ACDC. Er waren honderden soorten stickers te verkrijgen in de jaren tachtig, naast de welbekende buttons, en die hechtten ook nog eens enorm goed. Dus behalve in je agenda gingen er ook regelmatig stickers op bushaltes, verkeersborden, wc-deuren en alle soorten kasten.
Zo sloeg je twee vliegen in één klap: je verstopte dat wat je niet wilde zien en dat deed je onder een sticker met iets waar je het juist volledig mee eens was. Het waren vaak proteststickers tegen overheidsplannen als kernenergie of kernwapens of anti-kraak of pro-abortus of gewoon vrolijke, felgekleurde plaatjes van voorwerpen of cartoons en ook toen al veel leuke smileys. Daarnaast deelde elk zichzelf respecterend café of disco of club in Nederland stickers uit met zijn naam en adres erop. Natuurlijk timmerden toen ook commerciële bedrijven als Coca-Cola en Disney al aan hun weg met bergen stickers. Ik plakte ze dus op mijn agenda en in mijn agenda en soms stiekum ook in die van mijn klasgenoten en op mijn bureau, mijn tas en mijn kast op mijn slaapkamer (waar ik ze vervolgens van mijn ouders met terpentine en een scheermesje weer af moest halen, wat een ***werk).
Dat stickers plakken is precies wat de populisten van nu doen op elk onderwerp dat ze niet aanstaat. Ik hoorde laatst Johan weer een verhaal over ‘gelukzoekers’ plakken op het echte verhaal over de immigratie-problematiek. Geert was weer eens aan het stickeren over ‘criminelen’ op de plaats waar eigenlijk immigranten hoort te staan. Caroline plakt ‘trotse boeren’ en ‘zoals vroeger’ op de door de agro-reuzen platgedrukte agrariërs met hun wurgcontracten. Of ze praat net als Trump de opwarming van het klimaat goed ten gunste van de boeren of plakt op Xwitter geventileerde leugens op de feitelijke waarheid. Kortom, er wordt wat afgestickerd door politiek en media de laatste tijd.
Alleen noemt men stickeren tegenwoordig framen*, een begrip wat uit de reclame- en communicatiewereld is overgewaaid en wat blijkbaar erg goed werkt als je je verhaal wil verkopen, zonder dat dat op solide argumenten is gebaseerd. Een ander modewoord dat hierbij hoort is narratief** wat eigenlijk gewoon staat voor een stapel stickers op één onderwerp. Alsof je, zoals ik toen ik nog jong en onbezonnen was, je hele kastdeur hebt ondergestickerd met Doe Maar & Ban de Bom & smileys. Met een duidelijk effect, doordat je het elke dag ziet, ga je nog geloven ook in je eigen waarheid, in je eigen gelijk.
Ik zou graag de ouders van al die beroepsstickeraars uit de populistische politiek willen zijn, dan gaf ik ze een flesje terpentine en een scheermesje en mochten ze pas beneden in de kamer komen voor een kopje warme anijsmelk en een koekje als de hele, ja echt de hele deur brandschoon is, weer als nieuw zeg maar.
Ido, 5 september 2024
* framen – een eenzijdig beeld van iets of iemand scheppen door het gebruik van versimpelde bewoordingen of een versimpeld beeld, waarbij bepaalde informatie benadrukt of juist verborgen wordt
** narratief – een samenhangend verhaal met zowel verzonnen als echte personages, meningen en standpunten wat op een effectieve manier een duidelijke boodschap overbrengt, een begrip wat zowel in de letterkunde, sociologie als marketing veel gebruikt wordt
*** zelf in te vullen krachtterm